Boekbespreking: bullshit jobs

Schrijver: David Graeber

Beoordeling: ★★★★★

Belangrijkste boodschappen

Vele mensen hebben helaas tegenwoordig een onzinbaan: een baan waarvan de mensen zelf vinden dat die totaal nutteloos is. Hoe is het ontstaan, en hoe ga je er mee om?

Uitgebreide inhoud

De schrijver legt uit dat er hoofdzakelijk 5 typen onzinbanen zijn:

• Wachters: feodale vazellen: banen die er zijn om de bazen van de wachters meer belangrijk te maken. Assistenten, concierges, liftbedienden, etc.
• Bullebakken: banen met een negatieve invulling en/of angstgedreven. Callcentermedewerkers die mensen rotzooi moeten verkopen, lobbyisten, PR, juristen.
• Oplapwerkers: banen die onstaan om fouten op te lossen die door slechte organisatie en systemen. Mensen die zaken over moeten typen van systeem A naar B, mensen die rapportages moeten maken uit meerdere systemen met conflicterende data, waar vervolgens ook nog niemand wat met het rapport doet.
• Afvinkers: banen waarin mensen checklijstjes afwerken die alleen maar tot doel hebben om burocraten te bevredigen; niemand doet wat met de ingevulde lijstjes, behalve bewaren voor het geval iemand het ooit nodig heeft.
• Opzichters: banen die zijn ontstaan om bovenstaande onzinbanen te managen. Denk eens aan de manager van de afdeling die over proceskwaliteit gaat.

Wat is een onzinbaan echt: degene die de onzinbaan heeft weet het zelf. Als de baan er niet is, of hij/zij voert het werk niet uit, dan veranderd er helemaal niets. Sterker nog, soms gaat het dan beter omdat anderen niet meer lastig gevallen worden door de mensen met onzinbanen.

Ook wordt beschreven dat mensen echt lijden onder deze onzinbanen: men wil het liefst iets nuttig bijdragen aan de maatschappij. Want een onzinbaan is alle behalve motiverend. Maar vaak heeft men geen keuze hebben omdat ze het inkomen nodig hebben. En zo blijft de hele boel in stand.

Een mogelijke doorbraak ziet de schrijver in een algemeen basisinkomen.

Plus en minpunten

Fantastische verfrissende inkijk door de schrijver, die van oorsprong cultureel antropoloog is. Hij komt zelf halverwege het boek tot de conclusie dat hij in herhaling valt, maar lees wel nog het laatste hoofdstuk over het basisinkomen.

VPRO tegenlicht

Het boek en schrijver is ook onderwerp geweest van een heel mooie aflevering van VPRO tegenlicht: volg deze link.