In 1960 heeft McGregor twee zienswijzen verduidelijkt over hoe een leidinggevende tegen een medewerker kan aankijken:
- Theorie X (de medewerker is lui en moet gecontroleerd worden)
- Theorie Y (de medewerker is gemotiveerd en heeft doelen en af en toe hulp nodig)
Theorie X zegt:
- De mens heeft instinctieve afkeer van werk en probeert het te mijden.
- De mens moet gedwongen worden te werken, gecontroleerd worden en indien nodig met straf bedreigd (en uitgevoerd) worden.
- De mens wil bij voorkeur geleid worden, heeft geen ambitie en wil verantwoordelijkheid vermijden.
Theorie Y zegt:
- Onder gunstige omstandigheden zoekt en aanvaardt de mens verantwoordelijkheid.
- De mens hecht waarde aan betrokkenheid en communicatie.
- De mens kan zijn eigen werk sturen en controleren. Ook zonder straf.
Wat is waar?
Beiden zijn waar. Naarmate het werk weinig uitdaging en veel herhaling bevat zijn meer dwang en controle nodig zijn. Naarmate het werk uitdagender is en een uitdaging vormt voor een medewerker zal delegeren van verantwoordelijkheid makkelijker kunnen.
Het is trouwens niet iedereen gegeven om veel verantwoordelijkheid op zich te nemen. Sommige mensen vinden het prettig als er aan hun verteld wordt wat ze moeten doen, dat doen, en niet meer. En om 5 uur naar huis. Werk is werk, prive is prive. Dat heeft ook zo zijn voordelen!
Bij kenniswerkers zal het vaak wel zo zijn dat mensen veel verantwoordelijkheid op zich nemen, goed plannen. Daar zou je zelfs moeten gaan remmen dat mensen niet te veel doen. Zeker buiten werktijden om. Dat voorkomt dat werk en prive te veel door elkaar heen lopen. Kijk maar eens naar mensen met een burnout. Vaak zul je zien dat deze mensen te veel werk op hun eigen hals halen.
Je krijgt wat je vraagt
Kijk nogmaals naar het bovenste plaatje. Want je krijgt wat je vraagt. Als je veel controle doet, gaan mensen geen initiatief meer tonen, men wacht op controle. Geef je vrijheid, dan krijg je meer initiatief.