Opvoeden is volgens wikipedia: “Opvoeding is het proces waarin een persoon – meestal een kind – wordt gevormd naar de normen en waarden van diens opvoeder(s) en daarmee meestal naar de voornaamste normen en waarden van de samenleving waarin hij leeft.”.
Hele mond vol dus.
Op naar zelfstandigheid
Bij opvoeden begeleidt je een kind van het baby stadium, waarbij het nog niks kan, tot aan een volwassen lid van de samenleving op zijn 18e verjaardag. En daarna gaat het nog wel even verder. Bij het zelfstandig maken is het belangrijk:
- Je moet zelf continu het goede voorbeeld geven. Kinderen zijn heel consequent. Als jij iets anders doet dan je vertelt, dan doen hun het ook. Dit is een heel goede leerschool als rolmodel.
- Je moet kinderen het voordoen en helpen bij de eerste stappen. Beste voorbeeld is leren fietsen. Zij kunnen het nog niet. Je moet ze helpen angst te overwinnen en te helpen met uitvoeren. Daarna lukt het wel en ga je het succes vieren. Joepie, je kunt fietsen! Dit is een goede leerschool om mensen te helpen motiveren bij een nieuwe taak.
- Je moet kinderen leren om fouten te mogen maken en daarvan te leren. Bijvoorbeeld: je geeft ze zakgeld en ze maken het op aan speelgoed of snoep. Daarna op is op. En sparen voor dat mooie cadeau: dat kun je ze ook leren zo. Paar weken sparen en dan heb je dat mooie cadeau. Maar ondertussen niks uitgeven, anders blijft het doel van het mooie cadeau steeds verder weg. Dit is een goede leerschool om anderen de kans te geven om fouten te maken en daarvan te leren.
- Je moet kinderen normen en waarden bijbrengen. Slaan en schoppen is niet de bedoeling. Behalve als je je bedriegt voelt door een kinderlokker. Dan mag het weer wel. Jij moet de kinderen bijbrengen welk gedrag wanneer wel en wat wanneer niet gewenst is. Dit is een goede leerschool om je morele kompas over te brengen.
Gedrag beïnvloeden: stimuleren en straffen
Een belangrijk element in opvoeden is gedrag beïnvloeden: wat een kind goed doet ga je stimuleren. Wat niet goed gaat, ga je helpen en in ultieme gevallen moet je dan straffen. Hier zijn heel wat opvoedingsboeken over geschreven. De methode van opvoeden met deugden is een van de mooiere positieve methoden. Lees hier meer over in deze blog.
Straffen probeer je te voorkomen. Maar als het moet, dan moet het maar. Beter is om met de deugdenaanpak iets goed te benoemen en uit te leggen dat het anders kan. Werkt dat niet dan een waarschuwing. En bij herhaling (je moet wel consequent zijn!) straf uitvoeren: dit kan strafplekje zijn en daar 5 minuten zitten. Of bijvoorbeeld TV of ipad tijd afnemen. Niet fijn, wel soms nodig. Maar wordt niet boos, blijf consequent en blijf uitleggen wat wel de bedoeling is.
Voor een andere kijk hierop, lees maar eens het boek Opvoeden op zijn Surinaams.
Opvoeden met de 7 eigenschappen
Indien je fan bent van de 7 eigenschappen van Covey, dan zijn deze methodes ook toepasbaar in het opvoeden. Je moet dan jezelf de 7 eigenschappen eigen hebben gemaakt en die consequent als voorbeeld toepassen. Die eigenschappen ga je ook aan je kinderen uitleggen en hen helpen om deze ook consequent toe te passen. Dit is absoluut niet makkelijk, maar wel goed om te doen als opvoedingsmethode. Ben niet bang om hierbij fouten te maken. Het goed toepassen is heel lastig. Belangrijkste is om consequent te zijn en het goede voorbeeld te geven. Als je dus een keer iets niet goed doet, geeft niks. Leg aan je kinderen uit dat jij dus ook fouten maakt. Geef ze toe en geef aan dat je het oplost. Dit is belangrijk voor kinderen: fouten maken en toegeven mag, en ze leren hoe ze fouten moeten gaan oplossen. Meer hierover in het boek Opvoeden met de 7 eigenschappen.
Als je nog een stapje verder wilt gaan met de 7 eigenschappen: de zoon van Stephen Covey, Sean Covey, heeft een heel goed boek geschreven om de 7 eigenschappen voor kinderen uit te leggen: 7 eigenschappen van happy kids. Dit boek kun je samen met je kind lezen, of het kind kan dit zelf lezen.
Sociaal-emotionele ontwikkeling
Een van de lastige taken van opvoeden is het helpen van het kind met zijn sociaal-emotionele ontwikkeling.
8 aspecten van sociale vaardigheden:
- Zelfbewustzijn
- Sociaal bewustzijn
- Zelfmanagement
- Doelgericht gedrag
- Relationele vaardigheden
- Persoonlijke verantwoordelijkheid
- Besluitvorming
- Optimistisch denken
Meer hierover in het boek Sociaal? Vaardig!.