Vragen stellen lijkt heel makkelijk, maar dat is het niet. De goede vraag stellen in de goede context is heel erg lastig.
Goed vragen stellen doe je met open en nieuwsgierige blik.
Waarom is het stellen van vragen moeilijk?
Er zijn diverse redenen waarom goede vragen stellen moeilijk is:
- Biologie: we vertellen liever dan dat we luisteren. Tijdens vertellen luister je minder goed en ben je bezig met je eigen verhaal in plaats van het verhaal van de ander.
- Vraagvrees: bang voor ongemak voor jezelf of de ander. Angst voor conflict.
- Beloning: je scoort meer met een sterke mening dan een vraag. Een opinie is makkelijk, een vraag is moeilijk en kost meer energie.
- Objectiviteit: we zijn verleerd objectief te redeneren. Mensen voelen zich als snel aangevallen.
- Tijd: we denken dat vragen stellen te veel tijd kost. Wanneer je meer tijd neemt, stel je een andere en betere vraag.
- Competentie: we leren op school geen vragen stellen.
Open en gesloten vragen
Meeste mensen denken dat je gesloten vraag stelt als het antwoord ja of nee kan zijn. De open vragen beginnen vaak met wie, wat, wanneer, welke, waartoe, hoe, waarom. De gesloten vragen met een werkwoord.
Pas op met de waarom vraag
De waarom vraag is een heel goede vraag. Dit vraag om verklaring en nodigt uit om verder te vertellen. Maar de waarom vraag kan ook als aanval overkomen of verzoek tot verantwoording. Gevolg is dan geen extra uitleg, maar verdediging. Let dus op met de waaromvraag en ook de toon en intentie van de waarom vraag. Vaak kun je een waarom vraag ook als “Wat deed je besluiten om ….”; dit is minder aanvallend en vraagt meer om achtergrond.
Valkuilen
Een goede vraag is als potje tennis: een vraag, een antwoord, een vraag, een antwoord.
Valkuilen:
- Veel vragen tegelijk stellen achter elkaar
- Iets zeggen in een vraag vorm (rethorische vraag, of mening deponeren in vraag vorm)
- Komma sukkel vraag: is het nog niet af? (, sukkel!)
- Maar vraag, starten met maar of in het midden een maar: je mening zit al in de vraag
- Cocktail vraag: meerdere vragen in een vraag
- Vage vragen: niet concrete vragen waarbij de ander moet gaan raden
- Halfbakken vraag
Socratisch vraaggesprek
Een bijzondere vorm van vragen is het Socratisch vraaggesprek. Bij een Socratisch vraaggesprek ga je dieper in op een stelling, voorval, gebeurenis of situatie. Doel is niet om tot een oplossing te komen, maar om tot nieuwe inzichten te komen. De Socratische vragen moeten contreet en open zijn om de ander beter te laten uitleggen hoe hij/zij het ziet en ervaart, en wat de mening van een ander is. Door goede vragen te stellen wordt een onderwerp van vele kanten belicht. Dit vereist veel ervaring met vragen stellen.
Meer over Socratisch vraaggesprek in het boek “Socrates op sneakers“.